بانو آئویی، انتخابی جسورانه

شهرزاد سلیمانی: «بانو آئویی» با نمایشنامه ای از یوکیو میشیما به کارگردانی و طراحی صحنه ساسان ریاحی پور و محصول موسسه هنری اکت است که اسفند ماه 1402 در تالار آفتاب اهواز به روی صحنه رفته است.

میشیما یکی از مهمترین نویسندگان ژاپن و البته نویسنده ای جهانی است که سه بار کاندید جایزه نوبل ادبیات شده است. پهنای هنرش رمان، نمایشنامه، داستان کوتاه و شعر را در برمی گیرد. نمایشنامه بانو آئویی که در نام اصلی ژاپنی اش « آئویی نو اوئه » خوانده می شود و در فارسی به نام « بانوآئویی می میرد » و نام بیشتر شناخته شده « بانو آئویی » مشهور است در سال ۱۹۵۴ نگاشته شده و اثری است در دسته تئاتر « نو » که نوعی از تئاتر سنتی ژاپنی است.

این نمایشنامه پیش از این، چندین بار در ایران به اجرا رفته است که مهمترین آن اجرای بهرام بیضایی در سال ۱۳۷۶ است. این اثر چنان مورد توجه بیضایی قرار گرفت که تنها نمایشنامه‌ی خارجی درکارنامه اوست که به کارگردانی وی اجرا شده است.

می توان به جرات گفت که انتخاب چنین نمایشنامه ای  برای گروه اجرا یک ریسک محسوب می‌شود، زیرا علی رغم ویژگی های ممتاز آن همچون بدیع بودن برای اجرا، چالشی جدی هم به همراه دارد. زبان این اثر نیازمند نشانه شناسی دقیق است و این نکته می‌تواند ارتباط را برای مخاطبی که پیشتر به تماشای آثاری از این دست ننشسته و با زبان نشانه ها آشنایی ندارد، دشوار کند.

اما در اجرای بانوآئویی به کارگردانی ساسان ریاحی پور بواسطه‌ی دراماتورژی درستی که در اجرا صورت گرفته، این اثر تبدیل به اجرایی ملموس و همدلی برانگیز و قابل فهم برای مخاطب شده است و این درک و نزدیکی اثر با مخاطب، مهمترین برگ برنده کارگردان در مواجهه با این متن دشوار است.

در صورت عدم موفقیت در این مورد مهم، سایر نقاط قوت آن چندان به چشم نمی‌آمد. یکی از دیگر عواملی که این اجرا از بانوآئویی را برجسته می کند، طراحی صحنه آن است که راهی را پیش پای کسانی که همیشه از کمبود امکانات و بودجه برای طراحی صحنه گله می کنند، می گذارد و آن هم خلاقیت است.

خلاقیتی که منجر به یک طراحی کاربردی و چند وجهی شده است. ترکیب بندی های دقیق و حرکات استیلیزه که منطبق با فضای زیبایی شناسی اثراست، بازی های درست، روان و استاندارد بازیگران، همه اینها این کار را به اثری بکر و درخور توجه بدل کرده است.

نمایش بانوآئویی به کارگردانی ساسان ریاحی پور، کاری از موسسه هنری اکت در پلاتو استاد لاریان اهواز به مدت 20 شب اجرا می شود.

شهرزاد سلیمانی - کارشناس هنرهای نمایشی از دانشگاه هنر و معماری تهران.