حلقه مفقوده آموزش به جای رویدادهای رقابتی

تئاتر خوزستان – سیاوش طیب طاهر: این افتخار را دارم که با نظر محمد یاقوت پور دبیر رپرتوار «خوزستان جان» به عنوان مشاور هنری این رویداد، تمام تلاش خود را در راستای ترسیم یک نقشه راهبردی برای این محفل هنری به کار گیرم، نقشه راهی که در آن سعی شده تا پروتکل های آموزشی به عنوان محور اصلی این رویداد قلمداد شود تا شمایل جدید و متفاوتی را نسبت به نمونه های متداول از یک جشنواره یا رپرتوار را برایمان شکل بخشد.

باید بپذیریم که علی رغم تمامی تلاش‌ها در تئاتر استان خوزستان،سال هاست که حلقه مفقوده‌ای به نام آموزش جای خود را به رویدادهای صرفا رقابتی داده تا حجم زیادی از انرژی تئاتر استان در این زمینه مصرف گردد،از طرف دیگر نیز جشنواره زدگی هم متاسفانه آفت این سال‌های تئاتر در شهرستان‌ها شده که به تبع آن خوزستان هم از این قاعده مستثنی نیست.

جشنواره هایی که باید محفلی برای گفتگوهای هنری و گروه‌های آوانگارد و پیشرو باشند و همچنین فرصتی را برای هنرمندانی که دل در گروی توسعه زبان هنر نمایش بسته‌اند فراهم سازد،تنها به حالتی صرفا رقابت محور تبدیل شده‌اند که متاسفانه این معضل با اصل و ماهیت تئاتر در تضاد کامل است،و نکته دیگری که در آسیب شناسی جشنواره‌ها پیش از طراحی این شیوه رپرتوار مورد توجه و تامل ما قرار گرفت نیز این بود که در اکثر جشنواره‌ها با سبک و سیاق متداول و مرسوم،کمتر تماشاگری از جنس مردم عادی جذب تماشای آثار می‌شوند و اغلب مخاطب اجرای آثار در جشنواره‌ها،خود دیگر گروه‌های شرکت کننده هستند که به تماشای نمایش‌ها می‌نشینند.

به واقع هدف از این آسیب شناسی‌ها در نظر گرفتن ضعف و قوت‌های حاصل از آزمون و خطاها از طریق مطالعه تجارب قبلی بود تا از آنها در جهت پیش برد اهداف این رپرتوار و برگزاری یک رویه نوین استفاده کنیم.

به واقع «خوزستان جان» درصدد است تا به رفع فقدان‌های یاد شده اعم از جذب «مخاطب واقعی» و البته «آموزش» در کنار برگزاری رپرتوار بپردازد تا تنها به اجرای تعدادی از آثار در قالب یک جرگه بسنده نکرده باشیم.

در راستای ماهیت این رپرتوار و سیاست‌های آموزشی مد نظر،شاکله این رپرتوار بدین شکل طراحی شده است که متقاضیان حضور در این رویداد در طول پروسه انتخاب متن تا اجرا این امکان را دارند تا از مشاوره هنری برای تولید اثرشان بهره ببرند،تا شاهد حمایت و انتفاع توامان هنری و مادی از آثار باشیم،و در این بین باید خاطر نشان کنم که این رویداد تئاتری برای اولین بار در کشور بر خلاف نمونه‌های دیگر،از مرحله انتخاب متن حمایت مالی خود را از آثار آغاز می‌کرده است.

روند طراحی رپروتوار بدین گونه بود که متقاضیان با ارسال متن نمایشی خود به سامانه مورد نظر که البته می‌بایست شیوه نامه اجرایی هم به پیوست خود به همراه می‌داشت،اقدام به ثبت نام کردند و پس از بررسی متون و شیوه نامه‌های اجرایی در قالب سه گروه تایید،مشروط و شانس مجدد آثار را معرفی کرده و هم زمان بر مبنای همین اولویت‌های سه گانه حمایت‌های مالی نیز صورت گرفت که البته در گام بعد نیز پس از بازبینی و انتخاب آثار برگزیده جهت اجرای عموم حمایت مالی ثانویه نیز انجام خواهد گرفت.

نکته قابل تامل در طراحی شیوه برگزاری رپرتوار «خوزستان جان» که مد نظر قرار گرفته شده،تمرین علمی گروه‌های نمایشی در طول پروسه آماده سازی از انتخاب متن تا اجراست،از همین رو کارگردانان عزیز را مکلف به تکمیل فرم‌های گزارش کار در طول پروسه تولید کرده‌ایم،این فرم‌های چهارگانه در ۴ نوبت زمانی در اختیار کارگردانان آثار متقاضی قرار خواهد گرفت،که فرم شماره یک سوالاتی پیرامون تحلیل کلی متن لایه‌های پنهان آن،ابعاد شخصیتی کاراکترها و اهداف مورد نظر نویسنده می‌باشد،و در فرم شماره دو نیز از دلایل انتخاب شیوه اجرایی انتخابی(در واقع رابطه متن و طراحی کارگردانی)توسط کارگردان توضیح خواسته شده،و در فرم شماره سه پیرامون شیوه هدایت بازیگر و تجارب کارگردان در این زمینه پرسش شده است و در نهایت فرم شماره چهار درباب نحوه و دلایل انتخاب عناصر دیداری-شنیداری بکار گرفته شده در نمایش‌ها و ارتباط آن با اتمسفر اثر توضیحاتی از کارگردانان خواسته شده است.

همچنین در ادامه روند ارائه مشاوره هنری و تسهیل در انجام این امر،از کارگردانان عزیز خواسته شده تا پس از سپری کردن مراحل اولیه آماده سازی نمایش خود،بخشی از اثر خود را در قالب گزارش تصویری حدود ۲۰ تا ۳۰ دقیقه را به دبیرخانه جشنواره ارسال کنند تا با در اختیار گرفتن فیلم اثر،مشاور هنری به اتمسفر،چیدمان و عناصر اجرایی هر نمایش واقف شود تا به ارائه هر چه بهتر مشاوره هنری نیز کمک شایانی شود.

در نهایت اگر بخواهیم چکیده‌ای از اهداف هنری رویداد«خوزستان جان» را برشمریم باید به چند نکته از بین مهمترین اهداف اشاره کرد:

۱)توجیه هنرمندان بر این واقعیت مهم که تاتر علم است،پس باید کوشش کرد تا علمی‌ترین حالت ممکن را در به فعل تبدیل کردن یک نمایشنامه به کار گرفت،بنابراین باید کارگردانان با استعداد این خطه را به انجام روشهای نوین و علمی در تاتر سوق داد.

۲)پرهیز از محوری کردن مقوله رقابت در این رویداد و بهره وری از آثار برای مخاطبانی از آحاد جامعه،از طریق مکلف کردن نمایشها به اجرای عمومی چند روزه در قالب رپرتوار در شهرهایشان.

۳)امکان آسیب شناسی جامع و بررسی دقیق ساختاری در فرم و محتوای آثار و رصد کردن نقاط ضعف و قوت آنان در چگونگی رسیدن به اجرا از طریق وارسی گزارشهای کار و تکمیل فرم‌های طراحی شده.

در نهایت باید عرض کنم که تمام اهتمام ما در این راستا از انتخاب چنین رویکرد و اقدامات جریان ساز بالا بردن سطح کیفی آثار در کنار توسعه فرهنگی پایدار رسانه تئاتر به شکل اجرای عموم برای خوزستان جانمان بوده.

به امید آنکه با همکاری مجدد متولی امور و البته تمامی هنرمندان کوشا و عزیزمان در سال‌های آتی،با هویت بخشیدن و تداوم چنین رویکردهایی در تئاتر و البته اعتماد به اثر بخشی آن،به پیشرفت تئاتر این خطه کمک کرده تا از قافله‌ای که با سرعت هر چه تمام در حال حرکت به سوی نا شناخته هاست یعنی «علم تئاتر» عقب نمانیم.