اجرای تعزیه‌خوانی محلاتی در اهواز

به گزارش تئاتر خوزستان به نقل از خبرگزاری مهر، پارک گل‌ها منطقه گلستان اهواز شلوغ و هر خانواده بساط شام را پهن کرده و بماند که گویا سفره کرونا برچیده شده و کودکان بسیاری مثل وروجک این‌سو و آن‌سو می دوند؛ صدای بلندگو از نقطه میانی پارک بلند شد، یکی از اعضای گروه شبیه‌خوانی شوش مردم را به تماشای این تعزیه دعوت کرد.

شهر شوش هر سال میزبان عاشقان امام حسین(ع) در ایام تاسوعا و عاشورای حسینی بوده و هنرمندان این شهر، تعزیه و شبیه‌خوانی را که سابقه بیش از ۱۰۰ ساله و ثبت در میراث ملی کشور دارد در محلی به‌عنوان بزرگ‌ترین مکان اجرای تعزیه و شبیه‌خوانی کشور آن هم با حضور هزاران نفری تماشاگران اجرا می‌کنند.

تعزیه میدانی و ثابت یکی از مرسوم‌ترین اجراهای تعزیه و شبیه‌خوانی در ایران و برخی کشورهای اسلامی است که تماشاگران به شکل دایره‌ای گرداگرد گروه حلقه‌زده و اجرا را به نظاره می‌نشینند و به همین هم قطعه میانی پارک گل‌ها برای این اجرای میدانی انتخاب شد.

گفت‌وگوها به‌صورت منظوم و به شکل آوازی و شعرخوانی (با موسیقی و بدون موسیقی) انجام می‌شود؛ اولیا، اشعار را با موسیقی و اشقیا هم گفت‌وگوها را بدون موسیقی اجرا می‌کنند.

تلاقی رنگ‌ها به چشم می‌خورد؛ ابتدا سبز، قرمز و سیاه با زره و شمشیر اشقیا چشم‌نوازی می‌کند و بعد هم اشقیا (سربازان) به سرپرستی شمر وارد میدان اجرا می‌شوند.

رجزخوانی‌ها با پیش‌قراولی شمر انجام و امام حسین (ع) فراخوانده می‌شود که چه کسی یاری گر تو خواهد بود؛ بیا و به خاطر ضعیف بودنت با ما بیعت کن ولی از سوی دیگر امام حسین (ع)، یاران و اهل‌بیت (ع) حضور دارند و حضرت عباس (ع) به‌عنوان یار و یاور سرور و سالار شهیدان اذن میدان می‌گیرد تا به مبارزه با دشمن برود.

در این میان حضرت رقیه (س) از عموی خود می‌خواهد که به میدان نرود تا مبادا پدرش تنها بماند و در ادامه حضرت عباس (ع) مقابل شمر قرار می‌گیرد؛ ابتدا رجزخوانی و بعد با شجاعت تمام سربازان بسیاری را به درک واصل می‌کند ولی در نهایت با جان‌فشانی خود برای امام حسین (ع) به شهادت می‌رسد.

صدای ناله و شیون یاران و اهل‌بیت عصمت و طهارت (ع) دل‌خراش است و هر کدام در رثای شهادت حضرت عباس (ع) عزاداری می‌کنند.

مکان و تجهیزات مناسبی برای اجرای تعزیه لحاظ شود

علی کاظمی یکی از بازیگران گروه شبیه‌خوانی شوش عاشورایی با قرائت سلام بر امام حسین (ع) می‌گوید: از سن هفت سالگی کار تعزیه را شروع و تا ۲۵ سالگی در نقش امام حسین (ع) به ایفای نقش پرداختم و در این سوگواره نیز همچنان همین نقش را بازی می‌کنم.

او یادآور می‌شود: برای اجرای تعزیه امام حسین (ع) و سوگواره انتظار می‌رود که مکان مناسبی (یک مکان مقدس و مذهبی) در نظر گرفته شود تا بازیگران تعزیه با مکان و نقش تعزیه ارتباط کامل حسی و معنوی داشته باشند.

کاظمی در ادامه با اشاره به لزوم ارتباط بازیگر تئاتر با نقش برای انتقال بهتر احساسات به تماشاگران می‌گوید: برای برگزاری سوگواره خوب که ارتباط خوبی با مخاطب داشته باشیم باید فضا و تجهیزات مناسب نیز در اختیار گروه تعزیه قرار گیرد.

احسان رجبی ۳۰ ساله و بازیگر نقش حضرت عباس (ع) این گروه شبیه‌خوانی بیان می‌کند: به مدت ۱۰ سال در تعزیه اباعبدالله الحسین (ع) به ایفای نقش می‌پردازم و خیلی خوشحال هستم که قسمت من شده تا یک‌سوم عمرم را در نقش حضرت عباس (ع) قمر منیر بنی‌هاشم به ایفای نقش بپردازم.

او با اشاره به اینکه سوگواره در حد استانی برگزار نشد چون امکانات کم بود، ادامه می‌دهد: باید سیستم صوتی مجهزتر، فضای مناسب و معنوی‌تری برای اجرای سوگواره در نظر گرفته می‌شد؛ انتظار می‌رفت به این سوگواره بیشتر پرداخته شود، هرچند شاید محدودیت‌های فعلی به دلیل رعایت پروتکل‌های بهداشتی شیوع ویروس کرونا و جلوگیری از تجمعات خطرآفرین و فضای سرپوشیده باشد.

رجبی با تشریح حس و حال بی‌مثال خود برای ایفای نقش در این گروه شبیه‌خوانی می‌گوید: ترس و اضطراب زیادی در نقش حضرت عباس (ع) داشتم که امیدوارم مورد قبول علمدار کربلا واقع شود.

برگزاری تعزیه در 11 نقطه از شهر اهواز

مهدی شوهانی بازیگر نقش عمر ابن سعد این گروه نیز عنوان می‌کند: حدود ۱۰ سالی می‌شود که در کارهای تعزیه و شبیه‌خوانی فعالیت دارم؛ خیلی خوشحال هستم که در این سوگواره شرکت کردیم هرچند نواقص و کمبودهایی داشت ولی امیدوارم این نبود امکانات در سال‌های آینده جبران شود.

او با اشاره به اجرای تعزیه‌خوانی در ۱۰ نقطه شهر اهواز یادآور می‌شود: لطف ائمه شامل حال بنده شد که در این زمینه گام بردارم؛ ما در تئاتر هم فعالیت می‌کنیم ولی به نظرم تعزیه تبرک کار تئاترم محسوب می‌شود.

رضا طاهری، تعزیه‌گردان گروه شبیه‌خوانی سنتی شهرستان شوش هم می‌گوید: از سال ۱۳۸۴ به تعزیه‌گردانی مشغول هستم و حضور در ۱۴ همایش ملی، استانی و منطقه‌ای در کارنامه این گروه داریم.

او ادامه می‌دهد: خدا را شاکریم در چهارمین سوگواره ملی تعزیه اربعین حسینی با ۱۲ بازیگر و گروه موسیقی حاضر و مجلس شهادت حضرت عباس را در قالب تعزیه اجرا کردیم.

طاهری بیان می‌کند: از مصطفی بوعذار دبیر اجرایی سوگواره تشکر می‌کنم ولی امید است که شرایطی فراهم شود تا دوباره در مرز چذابه که معنویت بیشتری دارد به ایفای نقش بپردازیم.

محرم که می‌شود، شهر حال و هوای دیگری به خود می‌گیرد، پرچم‌های عزا یک‌به‌یک بر سر در خانه‌ها برافراشته می‌شوند، صدای سنج و دمام و نوحه‌های عزاداری از بلندگوهای مساجد و حسینیه‌ها شنیده می‌شود.

اما همه چیز فقط به محرم و این برنامه‌ها خلاصه نمی‌شود بلکه تا آخر ماه صفر و به‌خصوص اربعین یکی از جذاب‌ترین قسمت‌های ادای دین به امام شهیدان و یارانش برپایی مجالس تعزیه‌خوانی در میادین و محله‌های شهر است؛ تعزیه‌خوانانی که با شبیه‌سازی واقعه کربلا، دل عاشقان حسینی را روانه آن دیار می‌کنند تا پیر و جوان با همزاد پنداری با مظلومان کربلا، اشک بر دیده‌هایشان جاری شود و زبان به لعن یزید و یزیدیان بگشایند.

چهارمین سوگواره ملی تئاتر میدانی و تعزیه اربعین حسینی به دبیری مصطفی بوعذار توسط اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خوزستان با مشارکت معاونت و سازمان فرهنگی، اجتماعی ورزشی شهرداری اهواز و اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، انجمن هنرهای ایران، انجمن هنرهای نمایشی استان خوزستان، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان خوزستان و کانون تئاتر دینی اداره کل هنرهای نمایشی از 1 الی 5 مهرماه 1400 در یازده نقطه کلانشهر اهواز برگزار شد.